
İnşaat Çalışmalarında İskele Güvenliği ve Türkiye’deki Durum
İnşaat sektörü, Türkiye’de hızla gelişen ve büyüyen bir sektördür. Ancak bu büyüme, iş güvenliği açısından ciddi sorunları da beraberinde getirmektedir. Türkiye’de iskelelerden kaynaklanan ölümlü iş kazaları, inşaat sektöründeki en büyük sorunlardan biridir. Ülkemizde yaşanan ölümlü iş kazalarının büyük bir oranı yapı alanında ve en çok görülen sektör inşaat sektörüdür. Bu nedenden olayı inşaat çalışmalarında iskele kurulumu, iskelede çalışma ve iskele söküm işlemleri çok iyi bir şekilde irdelenmelidir. Bu yazıda, iskele güvenliğinin önemine, Türkiye’deki mevcut duruma ve alınabilecek önlemlere daha derinlemesine bakacağız.
İskelelerden Kaynaklanan İş Kazaları: Türkiye’deki Durum
Türkiye, iş kazaları ve özellikle ölümlü iş kazaları konusunda Avrupa’da üst sıralarda yer almaktadır. İnşaat sektöründe yaşanan kazaların büyük bir kısmı ise iskelelerden kaynaklanmaktadır. Bu kazalar, genellikle iskelelerin yanlış kurulması, yetersiz malzeme kullanımı, eğitim eksiklikleri ve denetim yetersizliklerinden kaynaklanmaktadır.
Özellikle yüksek katlı binaların inşasında kullanılan iskelelerin çökmesi veya işçilerin iskeleden düşmesi gibi kazalar, ciddi yaralanmalara ve ölümlere yol açmaktadır. İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü’nün (İSGGM) verilerine göre, Türkiye’de her yıl yüzlerce işçi, iskele kazaları nedeniyle hayatını kaybetmekte veya sakat kalmaktadır. İnşaat sektöründeki projelerdeki bitirme baskısı ve ekonomik kriz nedeni ile inşaat maliyetlerinin çok hızlı artması iskele kazalarını artırmaktadır. Proje bitirme baskısı proje müdürü, şantiye şefi, kısım mühendisleri ve çalışanlar negatif etkiler oluşturmaktadır.
İskele Güvenliğinde Karşılaşılan Temel Sorunlar
Yetersiz Eğitim ve Bilinç Eksikliği: İskele kurulumunda ve kullanımında görevli personelin yeterli eğitim almamış olması, kazaların başlıca nedenlerinden biridir. Eğitim eksikliği, işçilerin güvenlik kurallarını bilmemesi ve uygulamaması sonucunu iş kazalarının artmasına neden olmaktadır.

Denetim Eksikliği:
İnşaat sahalarında yapılan denetimlerin yetersizliği, güvenlik standartlarına uyulmamasına neden olmaktadır. Düzenli ve sıkı denetimler yapılmadığında, işverenler ve çalışanlar güvenlik önlemlerini ihmal edebilmektedir. Yasa koyucunun denetim mekanizmasının yetersiz olması.
Standartlara Uygun Olmayan Malzeme Kullanımı:
İskelelerin yapımında kullanılan malzemelerin kalitesiz veya standartlara uygun olmaması, iskelelerin dayanıklılığını azaltmakta ve kazalara davetiye çıkarmaktadır.
Ekonomik Baskılar:
İnşaat projelerinin zamanında tamamlanması için işçilere baskı yapılması, güvenlik önlemlerinin göz ardı edilmesine yol açmaktadır. Bu durum, hızlı ve dikkatsiz çalışma sonucunda kazaların artmasına neden olmaktadır.
Alınması Gereken Önlemler ve Çözüm Önerileri
Eğitim ve Farkındalık Programları:
İskele kurulumu ve kullanımı konusunda işçilere düzenli eğitim verilmesi gerekmektedir. İş güvenliği kültürünün oluşturulması ve işçilerin bilinçlendirilmesi, kazaların önlenmesinde önemli bir adımdır. İskele kurulum ve söküm işlemlerinin sadece mesleki yeterlilik belgesi almış iskele personelleri tarafından yapılması gereklidir.
Sıkı Denetimler ve Yaptırımlar:
İnşaat sahalarında düzenli ve sıkı denetimler yapılmalı, güvenlik standartlarına uymayan işletmelere ağır yaptırımlar uygulanmalıdır. Denetimlerin bağımsız ve tarafsız olması, iş güvenliğinin sağlanmasında kritik rol oynamaktadır.
Kaliteli Malzeme Kullanımı:
İskelelerde kullanılacak malzemelerin uluslararası standartlara uygun olması sağlanmalıdır. Malzeme kalitesinin düşüklüğü, iskelelerin güvenliğini tehlikeye atmaktadır. TSE standartlarına uygun olmayan hiçbir iskele inşaat çalışmalarında kullanılmamalıdır.
İş Güvenliği Uzmanlarının Rolü:
İnşaat projelerinde iş güvenliği uzmanlarının aktif rol alması ve işçilerin sürekli gözetim altında tutulması, güvenlik açıklarının kapatılmasına yardımcı olacaktır.
Yasal Düzenlemelerin Güçlendirilmesi: İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasal düzenlemeler güçlendirilmelidir. İşverenlerin ve çalışanların yasal sorumlulukları net bir şekilde belirlenmeli ve bu sorumluluklar titizlikle takip edilmelidir.

Türkiye’de iskele kazalarının önlenmesi için iş güvenliği konusunda köklü değişikliklere ihtiyaç vardır. Eğitim, denetim, malzeme kalitesi ve yasal düzenlemeler gibi konularda atılacak adımlar, işçilerin güvenliğini sağlamak ve ölümlü iş kazalarının önüne geçmek için kritik önem taşımaktadır. İnşaat sektöründe faaliyet gösteren tüm paydaşların, iş güvenliği kültürünü benimsemeleri ve bu konuda üzerlerine düşen sorumlulukları yerine getirmeleri, daha güvenli bir çalışma ortamı yaratılmasına katkı sağlayacaktır. Özellikle inşaat projeleri maliyet çalışmaları yapılır iken İş Sağlığı ve Güvenliği bütçesi önceden belirlenmelidir. Bu maliyet içerisine iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi, KKD, eğitim, iskele vb. maliyetlerin konulması gereklidir.
Nihat KARADENİZ
A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı
Çevre Görevlisi/Bilirkişi
TAG: İskele, İnşaat, İskele denetimi, Devlet, İş kazası, İskeleden düşme