Tersanelerde Yüksek Tonajlı Malzeme Kaldırma Operasyonları
Tersaneler, gemi inşa ve bakım faaliyetlerinin yürütüldüğü çok tehlikeli çalışma alanlarıdır. Bu süreçlerde yüksek tonajlı malzemelerin kaldırılması, taşınması ve yerleştirilmesi gibi operasyonlar büyük bir önem taşır. Ülkemizde tersanecilik sektörü oldukça gelişmiş durumdadır. Özellikle İstanbul, Antalya, Yalova ve İzmir gibi şehirlerde büyük tersaneler faaliyet göstermektedir. Bu yazıda, tersanelerdeki yüksek tonajlı malzeme kaldırma operasyonlarının detaylarına, kullanılan ekipmanlara, güvenlik önlemlerine ve karşılaşılan zorluklara değineceğiz.
Yüksek Tonajlı Malzemeler Nelerdir?
Tersanelerde kaldırılması gereken yüksek tonajlı malzemeler genellikle şunlardır:
Gemi bölümleri: Gövde, üst yapı, motor bölümleri gibi büyük ve ağır parçalar. Bu parçaların her biri yüzlerce tona ulaşabilir.
Çelik levhalar ve kirişler: Gemi yapısında kullanılan büyük boyutlu çelik malzemeler, dayanıklılığı ve mukavemeti sağlamak için ağır ve hacimlidir.
Motorlar ve makineler: Gemi motorları, jeneratörler, çark ve diğer ağır makineler, teknik özellikleri ve işlevsellikleri gereği büyük ve ağırdır.
Kaldırma Operasyonlarında Kullanılan Ekipmanlar
Yüksek tonajlı malzeme kaldırma operasyonlarında kullanılan başlıca ekipmanlar şunlardır:
Vinçler:
Liman Vinçleri: Limanlarda gemilere yükleme ve boşaltma işlemlerinde kullanılır. Büyük yükleri kolayca kaldırabilirler.
Portal Vinçler: Yüksek kapasiteli olup, tersane içerisinde büyük malzemelerin taşınması ve yerleştirilmesinde kullanılır. Bu vinçler ileri ve geri hareketleri ile malzemeleri taşırlar.
Mobil Vinçler: Taşınabilir olup, esneklik sağlar ve farklı alanlarda kullanılabilir. Taşıma kapasiteleri sınırlı ve tersane alanı içinde her noktaya konumlandırılmaları mümkün değildir. Özellikle gemilerin ters ve düz çevrilme operasyonlarında kullanılırlar.Forkliftler: Orta ve küçük ölçekli yüklerin taşınmasında kullanılır. Özellikle daha küçük parçaların taşınmasında etkilidir. Tersanelerde günlük işleyiş için çok önemli bir araçtır. Forkliftler pratik ve seri araçlar oldukları için yoğun bir şekilde kullanılır.
Yük Kaldırma Aparatları:
Halatlar ve Zincirler: Güçlü ve dayanıklıdır, büyük yüklerin kaldırılmasında kullanılır. Halatlar ve zincirler özel üretim olmalıdır. TSE ve CE standartlarına uygun yapılmalıdır.
Sapanlar ve Manyetik Kaldırma Cihazları: Özellikle metal parçaların güvenli bir şekilde kaldırılmasında etkilidir.
Güvenlik Önlemleri
Yüksek tonajlı malzeme kaldırma operasyonlarında güvenlik, en önemli unsurdur. İşte dikkat edilmesi gereken bazı temel güvenlik önlemleri:
Eğitim ve Sertifikasyon: Vinç operatörleri ve diğer kaldırma ekipmanı kullanıcıları, uygun eğitim ve sertifikasyon süreçlerinden geçmelidir. Eğitimler, operatörlerin ekipmanı doğru ve güvenli bir şekilde kullanmalarını sağlar. Sertifikası olmayan personellerin vinçleri ve kaldırma ekipmanları kullanması kesinlikle engellenmelidir.
Ekipman Kontrolü ve Bakımı: Kullanılan kaldırma ekipmanlarının düzenli olarak kontrol edilmesi ve bakımının yapılması gerekmektedir. Kaldırma ve indirme ekipmanları İş Ekipmanları Yönetmeliğine göre yılda bir kere akredite bir firma tarafından kontrol edilmeli ve raporlanmalıdır. Tersane içinde periyodik kontrol raporu olmayan kaldırma ekipmanları kullanılamaz. Bu, ekipmanın güvenli ve etkin bir şekilde çalışmasını sağlar. Arızalı veya hasarlı ekipmanlar, büyük kazalara yol açabilir.
Yük Dengesi ve Sabitleme: Kaldırılacak malzemenin dengesi iyi ayarlanmalı ve uygun şekilde sabitlenmelidir. Yükün dengelenmesini tersane içindeki tecrübeli personel tarafından yapılmalıdır. Yük dengeye gelmeden kaldırma operasyonu yapılmamalıdır. Bu, yükün düşmesini veya dengesiz hareket etmesini önler. Özellikle asimetrik yüklerin dengelenmesi büyük önem taşır.
İşaretleme ve Koordinasyon: Kaldırma operasyonları sırasında, işaretçiler ve diğer ekip üyeleri arasında iyi bir iletişim ve koordinasyon sağlanmalıdır. Bu, operasyonun sorunsuz bir şekilde ilerlemesine yardımcı olur. Radyo iletişimi ve el işaretleri bu süreçte sıklıkla kullanılır.
Alan Güvenliği: Kaldırma operasyonlarının yapıldığı alan, yetkisiz personelden ve diğer tehlikelerden arındırılmış olmalıdır. Ayrıca, operasyona dahil olan herkesin uygun kişisel koruyucu ekipman (PPE) kullanması sağlanmalıdır. Alanın güvenli bir şekilde işaretlenmesi ve bariyerlerle çevrilmesi de önemlidir.
Karşılaşılan Zorluklar Tersanelerde yüksek tonajlı malzeme kaldırma operasyonları sırasında karşılaşılan başlıca zorluklar şunlardır:
Hava Koşulları: Rüzgar, yağmur ve diğer olumsuz hava koşulları, kaldırma operasyonlarını zorlaştırabilir ve güvenlik risklerini artırabilir.
Dar Alanlar: Tersanelerde çalışılan alanlar genellikle dar ve sıkışık olabilir, bu da manevra kabiliyetini kısıtlar ve dikkat gerektirir.
Koordinasyon Zorlukları: Büyük ekiplerin koordinasyonu, özellikle farklı ekipman ve operatörlerin uyum içinde çalışmasını gerektirir. İletişim eksiklikleri, operasyonların aksamasına neden olabilir.
Ekipman Arızaları: Ekipmanların arızalanması veya beklenmedik sorunlar, operasyonların durmasına ve tehlikeli durumların oluşmasına yol açabilir. Tersanelerdeki yüksek tonajlı malzeme kaldırma operasyonları, dikkat ve özen gerektiren karmaşık süreçlerdir. Bu operasyonlarda kullanılan ekipmanların doğru bir şekilde seçilmesi, operatörlerin eğitimli ve sertifikalı olması ve güvenlik önlemlerinin eksiksiz olarak uygulanması, kazaların önlenmesi ve işin verimli bir şekilde tamamlanması için hayati öneme sahiptir. Tersane çalışanlarının güvenliğini sağlamak ve operasyonların başarısını garantilemek için bu konulara gereken özen gösterilmelidir.