İş Kazalarının Nedenleri

İş yerleri endüstriyel bir ortam olmasa da tehlikeli olabilen alanları. Tehlikeli maddelerin yanlış kullanımından aşırı zorlamaya kadar pek çok farklı faktör nedeniyle iş kazaları yaşanabilir. Bir iş yeri kazasına etki edebilecek ya dar iş kazası yaşanmasını tetikleyebilecek pek çok farklı değişken vardır. İş kazalarının öznel sebepler dışındaki en yaygın nedenleri aşağıda sıralanmıştır. Bu nedenlerin her iş yeri özelinde asgari seviyeye indirilmesi ya da ortadan kaldırılması sayesinde iş kazalarının minimize edilmesi mümkündür. 

• Pek çok çalışan, kendi başına kaldıramayacağı kadar ağır nesneleri kaldırarak kaslarında burkulma, zorlanma ya da yırtılmaya neden olabilir. 
• İş kazalarının en yaygın görülen nedenlerinden biri, mola vermemektir. Mola verilmemesi hâlinde körelme ve genel bitkinlik dâhil olmak kaydıyla bir dizi fiziksel sorun yaşanabilir.
• Özellikle sıcaklığın yüksek olduğu yaz aylarında yeterli miktarda su içmemek sıcak çarpmasına ya da kalp rahatsızlıklarına yol açabilir. Fiziksel bir rahatsızlık oluşmasını önlemek için günde en az sekiz bardak su içilmelidir. 
• Yetersiz aydınlatma nedeniyle her yıl çok sayıda iş kazası gerçekleşmektedir. Dış saha, depo ya da iş yerindeki diğer kazaların önlenmesi esnasında aydınlatma gereklilikleri göz ardı edilmemelidir.
• İş yerindeki kazaların en belirgin sebeplerinden biri de, tehlikeli maddelerin uygun olmayan şekillerde taşınması ya da kişisel koruyucu ekipmanların giyilmemesidir. Malzeme güvenlik bilgi formlarının okunması ve uygun koruyucu kıyafetlerin sağlanması ile pek çok işyeri kazası önlenebilir.
• Yoğun trafiği olan koridorlardaki düzensizlik ya da kaygan zeminler çalışanların düşmesine neden olabilir. Uygun olmayan ayakkabılar kullanılması da iş kazalarına neden olan faktörlerdendir. Üstelik bu tür durumlara işçi tazminatıyla ilgili davalar da gündeme gelebilir.
• Öne çıkan diğer bir kaza nedeni ise strestir. İnsan vücudu çok sayıda faktörden olumsuz şekilde etkilenebilir. Stres, herhangi bir çalışanın dikkatini dağıtabildiği gibi duygusal, fiziksel ve zihinsel açıdan olumsuz etkilere neden olabilir. Bu yüzden destekleyici bir ekip ortamı teşvik edilmelidir.

İş Kazalarının Tanımı

İş kazaları, bu konuda uzmanlık sahibi çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafından tanımlanmış bulunmaktadır. Bu tanımlardan bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• Uluslararası Çalışma Örgütü ILO Ansiklopedisine göre belirli bir zarara ya da yaralanmaya sebep olan beklenmeyen ve önceden planlanmamış bir olaydır. 
• Dünya Sağlık Örgütü (WHO)’ya göre önceden planlanmamış, çoğunlukla kişilerin, makinaların, araç ve gereçlerin zarara uğramasına buna bağlı olarak üretimin belirli bir süre durmasına neden olan bir olaydır.
• Aşağıdaki hâl ve durumlardan birinde ortaya çıkan ve sigortalıyı hemen ve sonradan ruhça ve bedence arızaya uğratan olaydır. 

– Sigortalının işveren tarafınan görevle bir başka yere gönderilmesi yüzünden asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,

– Sigortalı işyerinde bulunduğu sırada,

– işveren tarafından yürütülen iş nedeniyle,

– Emzikli kadın sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılmış olan zamanlarda,

– Sigortalının işveren tarafından sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere toplu olarak götürülüp getirildiği sırada.

İş Kazalarının Sınıflandırılması

İş kazaları; olayın meydana gelme şekli, olay sonucu ortaya çıkan zararın niteliği ve kaza olayının sonuçları gibi faktörlere bağlı olarak değişik şekillere sınıflandırılabilir.

Yaralanmanın Ağırlığına Göre

• Yaralanma ile sonuçlanan kazalar
• Bir günden daha uzun süreli olarak işten uzaklaşmaya neden olacak bir tedavi gerektirmeyen kazalar
• Bir günden daha uzun süreli olarak işten uzaklaşmayı gerektiren kazalar
• Sürekli olarak iş göremezliğe neden olan kazalar
• Ölümle sonuçlanan kazalar

Yaralanmanın Cinsine Göre

• Kafa yaralanmaları (baş, yüz, göz vb)
• Boyun omurga yaralanmaları
• Göğüs kafası ve solunum organları yaralanmaları
• Uykun kemiği, kalça ve diz kapağı yaralanmaları
• Omuz, üst kol ve dirsek yaralanmaları
• Ön kol, el bileği, el içi ve parmak yaralanmaları
• Diz kapağı, baldır ve ayak yaralanmaları
• İç organ yaralanmaları
• Ruhsal ve sinirsel tahribata neden olan kazalar

Kazanın Cinsine Göre

• İncinme, düşme
• Malzeme ya da parça düşmesi
• Yanma
• Göze yabancı bir cisim kaçması
• Makinelerden kaynaklanan kazalar
• El aletlerinden kaynaklanan kazalar
• Elektrik kazaları
• Ezilme ve sıkışma
• Patlamalar
• Zararlı ve/veya tehlikeli maddelere değme sonucu ortaya çıkan kazalar

İşverenlerin İş Kazalarını Önlemedeki Rolü

İşyerinde meydana gelen iş kazaları, çalışanların sağlığını ya da güvenliğini tehlikeye atabilir. İş kazalarının önlenmesi ve çalışanların güvenli bir ortamda olmasının sağlanması için işverenlerin üzerine düşen bazı önemli görevler vardır.

Her işveren, işyerinde sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı sağlama yükümlülüğüne sahiptir. Bunu sağlamak için işyerindeki potansiyel tehlikeleri belirlemek, bu tehlikeleri ortadan kaldırmak ya da kontrol etmek gerekir. İşverenlerin düzenli olarak işyeri risk değerlendirmelerini yapması ve gerekli tedbirleri alması önemlidir.

İşverenlerin diğer bir sorumluluğu da doğru ekipman ve gereçlerin sağlanmasıdır. Bu kapsamda çalışanların işlerini güvenli bir şekilde yapması için ihtiyaç duydukları uygun ekipman ve kişisel koruyucu donanımlar temin edilmelidir. İşverenler söz konusu ekipmanları sağlamak ve çalışanların kullanımını teşvik etme sorumluluğu taşır.

İşverenlerin en önemli sorumluluklarından biri ise çalışanların iş kazalarından korunmasıdır. İş kazalarını önlemek için alınacak önlemler hem çalışanların güvenliğini sağlar hem dde işletmelerin verimlilik ve kârlılık düzeyini artırmaya yardımcı olur. Çalışanların iş kazalarından korunması için işyerinde güvenlik kültürü oluşturulmalı ve düzenli olarak güvenlik denetimleri yapılmalıdır.