Çimento Tozlarının Çalışanlar Üzerine Etkileri ve Çözümleri
Çimento endüstrisi, dünya genelinde inşaat sektöründe önemli bir rol oynamaktadır ve bu sektörde çalışanların sağlığı ve güvenliği, iş yerlerinde önemli bir önceliktir. Çimento üretimi ve kullanımı, çeşitli sağlık risklerini beraberinde getiren çimento tozlarının oluşumuna neden olur. Bu nedenle, çimento tozlarının etkilerini anlamak ve iş güvenliği önlemlerini almak, sektördeki çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumak için kritik öneme sahiptir. Ülkemizde çimento sektörü uzun yıllardır var olan ve oldukça fazla sayıda çimento fabrikası bulunmaktadır. Jeopolitik konumundan dolayı Türkiye komşu ve çevre kıtalardaki ülkelere yoğun miktarda çimento ihracatı yapmaktadır. Bundan dolayı çimento üretimi her yıl hızlı şekilde artmaktadır. Yıllar içerisindeki bu hızlı üretim ve tüketime paralel olarak çimento fabrikalarında ve çimento tüketilen inşaat alanlarında toz miktarı oldukça fazla artmıştır.
Çimento Tozlarının Sağlık Etkileri
Solunum Yolu Hastalıkları: Çimento tozları, solunum yollarında ciddi sorunlara neden olabilir. Uzun süreli maruziyet, bronşit, astım ve kronik obstrüktif akciğer hastalığı gibi solunum yolu hastalıklarına yol açabilir. Normal Portland çimentosu, serbest silis tanecikleri (kristal kuvars) içermediği için silikoz hastalığına sebep olmaz. Ancak asitlere karşı dayanıklı olan çimento türleri serbest silis tanecikleri içerdiğinden, sönük kalındığında kesinlikle silikoz* hastalığına yakalanma riskini beraberinde getirir.
Cilt Problemleri: Çimento tozları ciltle temas ettiğinde, dermatit, cilt kuruluğu ve tahriş gibi cilt problemlerine neden olabilir. Özellikle nemli ciltle temas halinde olan çalışanlar, bu tür problemlerle daha fazla karşılaşabilirler.
Göz Tahrişi ve Problemleri: Çimento tozları gözlerle temas ettiğinde, gözlerde kızarıklık, tahriş ve hatta kornea hasarı gibi ciddi sorunlara neden olabilir. Göz koruyucu ekipmanların kullanımı, bu tür yaralanmaları önlemede kritik öneme sahiptir.
İstatistiklerle Desteklenen Riskler
Meslek Hastalıkları: Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) verilerine göre, dünya genelinde meslek hastalıklarının %70’i solunum yolu hastalıklarına bağlıdır ve bu hastalıkların bir kısmı çimento tozlarına maruziyetten kaynaklanır.
İş Kazaları: Çimento sektöründe iş kazalarının birçoğu, tozların neden olduğu zemin kaymaları veya görüş engelleri nedeniyle gerçekleşir. ABD İşçi Sağlığı ve Güvenliği Kuruluşu (OSHA) verilerine göre, tozlar nedeniyle meydana gelen iş kazaları her yıl önemli bir sorun teşkil etmektedir. Özellikle çimento fabrikalarında yıllar geçtikçe oluşan tozların çalışma alanında birikmesi oldukça fazladır. Temizlenmeyen çimento tozları daha fazla iş kazası yaşanmasına neden olmaktadır.
İş Güvenliği Önlemleri ve İnovasyon
Toz Kontrolü İçin Teknolojik İlerlemeler: Çimento üretiminde kullanılan ekipmanlarda ve işlemlerde yapılan teknolojik iyileştirmeler, toz oluşumunu azaltmaya yardımcı olabilir. Örneğin, sızdırmaz kapalı sistemlerin kullanımı, tozun havaya salınmasını önler. Çimento fabrikalarında tozla mücadelenin fabrika kurulumunda projelendirilmesi çok önemlidir. Fabrika projeleri çizilirken en modern teknolojiler kullanılmalı, en az toz üreten cihazlar tercih edilmeli. Torba filtre yatırımlarının bütçesinin yüksek tutulması tozla mücadelede en kritik adımlaradır.
Eğitim ve Farkındalık Programları: Çalışanlara düzenli olarak iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri verilmesi, tozla mücadele stratejileri konusunda farkındalık yaratır ve kazaları önler. Çimento üretilen ve kullanılan çalışma alanlarında tozla ilgili gerekli uyarı-ikaz etiketlerinin asılması. Çalışanların düzenli olarak kontrol edilmesi ve Kişisel koruyucu malzemelerin tozla mücadeleye uygun olması hassas bir konudur. Üretim ve kullanım alanında personelin kullanacağı toz maskeleri, yarım yüz maske ve tam yüz maskelerinin titizlik seçilmesi gereklidir.
Düzenli Sağlık Kontrolleri ve İzleme: Çalışanların sağlık durumlarını izlemek ve erken teşhis için düzenli sağlık kontrolleri yapmak, çimento tozlarına maruz kalmadan kaynaklanan hastalıkların erken belirtilerini tespit etmeye yardımcı olabilir.
Çimento endüstrisinde iş güvenliği, sadece çalışanların sağlığını korumakla kalmaz, aynı zamanda sektörde verimliliği ve sürdürülebilirliği artırmak için de kritik öneme sahiptir. Çimento tozlarının sağlık etkilerini anlamak ve önlem almak, endüstriyel iş yerlerinde güvenli bir çalışma ortamının sağlanmasında temel bir adımdır. İşverenlerin ve çalışanların iş sağlığı ve güvenliği konusundaki bilinci artırmak için sürekli çaba göstermeleri gerekmektedir.
Nihat KARADENİZ
A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı
Çevre Görevlisi/Bilirkişi